Goochelaars verbazen en verbijsteren al eeuwenlang mensen door illusies te creëren van dingen die niet mogelijk zijn. Hoe doen ze dat toch? Wetenschappers proberen al decennia inzicht te krijgen in het hoe en waarom onze geest zo betrekkelijk eenvoudig wordt misleid. Een goochelaar knipt met zijn vingers en een bal verdwijnt recht voor je ogen. Je weet dat het niet mogelijk is maar toch is dat precies wat je ziet. Hoe is dat mogelijk? Volgens onderzoekers heeft dat te maken met de werking van onze hersenen en ons zicht.
Prijzen aanvragen Contact opnemen
Magische krachten versus psychologie
Magie zorgt voor een conflict. Je denkt dat dingen gebeuren, maar je ervaart iets anders. Natuurlijk willen goochelaars je graag laten geloven dat ze over magische krachten beschikken, maar in werkelijkheid gebruiken ze slimmen psychologische technieken die gebruik maken van de manier waarop je hersens werken. Omdat je hersenen soms tegenovergesteld werken dan je intuïtie je ingeeft ervaar je onmogelijke dingen en dat noem je dan magie.
Je ziet wat je verwacht te gaan zien
Een optische illusie ontstaat als er een mismatch is tussen wat je ziet en wat er werkelijk gebeurt. Vaak word je erdoor verrast, maar in het dagelijks leven zijn bijna al je waarnemingen een illusie. Je vertrouwt er intuïtief op dat wat je met je ogen ziet de waarheid is. Maar in werkelijkheid is wat je ziet niets anders dan een schatting van je hersenen. Die schattingen zijn nooit 100% goed en goochelaars maken daar gretig gebruik van. Je ziet als het ware wat je denkt dat er gaat gebeuren maar je ziet niet wat er daadwerkelijk gebeurt. Daardoor zie je dingen die helemaal niet kunnen kloppen.
Je ziet wat je denkt dat je ziet
Mensen vertrouwen over het algemeen het meest op hun zicht. Wat je ziet bepaalt wat je denkt en hoe je je gedraagt. Zien is zelfs zo belangrijk dat je iets pas gaat geloven als je het gezien hebt. Maar wat je ziet is veel minder betrouwbaar dan je denkt. Wat je ziet gebeurt namelijk vooral tussen je oren. Je ziet wat je denkt wat je ziet. Het is vrij eenvoudig om je hersens voor de gek te houden, dat merk je bijvoorbeeld heel goed bij optische illusies. Wie kent er niet de twee even lange strepen boven elkaar die door de naar binnen of buiten gekeerde vleugels korter of langer lijken? Bij deze optische illusie van Müller Lyer lijkt de bovenste lijn korter dan de onderste, maar toch zijn beide lijnen even lang.
Details vul je in met aannames
Waar goochelaars nog meer gebruik van maken is het feit dat je denkt dat je je bewust bent van heel veel details. Je voelt zelfs intuïtief dat je je bewust bent van een groot deel van je omgeving. Maar ook dat is niet meer dan een illusie. Je hersenen hebben hele slimme strategieën ontwikkeld zodat ze aandacht schenken aan dingen in je omgeving die belangrijk lijken. Dingen die minder belangrijk lijken vallen daarom niet op. Het gevolg daarvan is dat je alleen maar ziet waar je goed op let. Alles daaromheen wordt niet waargenomen. De details vul je vervolgens in met aannames. En dat is precies waar goochelaars gebruik van maken.
Ga je binnenkort genieten van de kunsten van een goochelaar? Vertrouw dan niet op je zicht. Je weet maar nooit wat er dan gebeurt.
Optische illusies
In mijn blog magische-krachten-psychologie schreef ik al over optische illusies. Omdat daar nog veel meer over te vertellen valt, zal ik er dit keer nog dieper op ingaan. Optische illusies zijn immers voor goochelaars van groot belang. Nu maar hopen dat je er niet te slim door wordt en ik als goochelaar kan inpakken ;-)
Evolutie
Om te kunnen overleven moet je slim zijn en dus heeft de loop der tijd ervoor gezorgd dat wij zo optimaal mogelijk de wereld om ons heen waarnemen. Je moet immers zien te overleven, niet waar? Door ‘trucs’ die gebruikt worden door de hersenen, nemen we juist datgene waar wat voor ons belangrijk is. Je zou denken dat je alles ziet, maar geloof me: dat blijkt tegen te vallen. Soms raken deze systemen zo in de war, dat je zelfs dingen ziet die anders dan in werkelijkheid zijn. En ja, daar kan je handig gebruik van maken als goochelaar!
Netvlies versus hersenen
Je zou denken dat iedereen altijd hetzelfde ziet. Logischerwijs is dat ook zo. Een boom is een boom, een auto een auto. Ja toch? Toch blijken je hersenen het laatste woord te hebben. Je kent vast wel het plaatje waarin je zowel een vrouw als een meisje kunt zien. Dat wat jij als duidelijkst ziet, schijnt volgens psychologen iets over jou te vertellen…. En probeer maar eens de andere mogelijkheid te ontdekken. Soms kan dat knap lastig zijn! Tegenwoordig gaan er meer van dit soort dingen rond op social media of gewoon op internet. Ik blijf ze erg leuk vinden. Zo is er ook een plaatje waar je lang naar moet kijken. Als je daarna je ogen sluit, komt er opeens een dame naar voren! Iets heel anders, maar dit valt toch ook wel onder de noemer optische illusies. Dingen met kleuren die je voor de gek houden, hebben te maken met meerdere factoren. Je ogen kunnen bijvoorbeeld voor even moe zijn van/voor een bepaalde kleur doordat je die heel lang hebt gezien. Dit heeft invloed op de kleuren die je vervolgens waarneemt. Of kleuren worden anders door kleuren die zich er om heen bevinden. Daardoor kunnen twee dezelfde kleuren opeens anders lijken.
Patroonherkenning
Een ander trucje van de hersenen is het op zoek gaan naar bekende patronen. Daardoor kan je soms in bijvoorbeeld plaatjes of foto’s dingen zien die er helemaal niet zijn. Zo zag men ooit op een foto van Mars duidelijk gezichten. Die waren er helemaal niet, maar waarschijnlijk iedereen zal dit gezicht erin zien. En probeer daarna nog maar eens er iets anders van te maken! Patroonherkenning is juist prima om overzicht voor jezelf te houden in het landschap waar je staat, bijvoorbeeld, maar het kan dus ook met je op de loop gaan!
Leuke optische illusies
Natuurlijk is er nog veel meer te vertellen, zoals plaatjes die lijken te draaien. Ook dat is uiteraard een illusie. Vind je het zelf ook wel erg leuk om dit soort plaatjes te bekijken? Er zijn leuke sites die hier over gaan. Gewoon even googlen op optische illusies en je vindt er meer dan genoeg. Verbaas je en vraag je voortaan af of het wel waar is watje ziet…. ;-)
